بررسی برخی از سبکهای آیکیدو

شیهان مهدی نعمتی: بررسی عمیق تر سبکهای آیکیدو، تاریخچه، فلسفه ها، و تفاوتهای کلیدی بین آنها میپردازم. این هنر رزمی به دلیل ماهیت پویا و تأکید بر اصول فلسفی، شاخه های متعددی دارد که هر یک بازتاب دیدگاههای خاص استادان بزرگ آن است.

تاریخچه و ریشه های شکل گیری سبکها
آیکیدو توسط موریهه اوشیبا (O-Sensei) در اوایل قرن بیستم میلادی توسعه یافت. پس از مرگ او در سال ۱۹۶۹، شاگردان برجسته اش هر یک با تفسیر متفاوت از آموزه های او، سبکهای مستقل را پایه گذاری کردند. این تفاوتها ناشی از موارد زیر بود:
تأکید بر جنبه های فیزیکی (مثل قدرت، دقت تکنیکها)
تأکید بر جنبه های فلسفی(صلح، هماهنگی با حریف)
ادغام با هنرهای رزمی دیگر (جودو، کاراته، یا سلاحهای سنتی)
کاربردهای نظامی یا غیرنظامی.

دسته بندی کلی سبکهای آیکیدو
سبکهای آیکیدو را میتوان به سه نسل تقسیم کرد:

۱. نسل اول: سبکهای مستقیم از شاگردان اوشیبا
این سبکها توسط شاگردان مستقیم موریهه اوشیبا شکل گرفتند و وفاداری بیشتری به آموزه های اصلی او دارند:

آیکیکای (Aikikai) رهبری: خانواده اوشیبا (کیشومارو و مورترو اوشیبا). 
ویژگیها: تأکید بر “آیکی” (هماهنگی انرژی)، حرکات نرم و دایرهای.
امروزه بزرگترین سازمان آیکیدو در جهان است.

ایواما ریو (Iwama Ryu) بنیانگذار: موری هیرو سایتو (شاگرد وفادار اوشیبا).
ویژگیها: ترکیب تکنیکهای دست خالی با آیکی جو (چوب) و آیکی کن (شمشیر).
به‌عنوان “سبک سنتی” شناخته میشود.

یوشینکان (Yoshinkan) بنیانگذار: گوزو شیودا. 
ویژگیها: ساختار آموزشی نظامی، تکنیکهای مستقیم و قدرتی.
مورد استفاده نیروهای پلیس توکیو.

۲. نسل دوم: سبکهای ترکیبی و اصلاح شده.
این سبکها پس از مرگ اوشیبا و با ادغام آیکیدو با مفاهیم دیگر هنرهای رزمی یا فلسفه ها شکل گرفتند:

تومیکی آیکیدو (Tomiki Aikido) بنیانگذار: کنجی تومیکی (همچنین استاد جودو). 
ویژگیها: معرفی مسابقات رقابتی (Randori) و سیستم امتیازدهی.
ترکیبی از آیکیدو و جودو.

شینشین توییتسو آیکیدو (Ki Society)
بنیانگذار: کوایچی توهی. 
ویژگیها: تمرکز بر “کی” (انرژی درونی) و تمرینات تنفسی.
– حرکات کوچک و استفاده از اصول “ذهن-بدن یکپارچه”.

یوسیکان بودو (Yoseikan Budo) بنیانگذار: مینورو موشیزوکی. 
ویژگیها: ترکیب آیکیدو با جودو، کاراته، و کِندو.
مناسب برای کاربردهای رزمی واقعی.

۳. نسل سوم: سبکهای مدرن و بین المللی
این سبکها در دهه های اخیر و با گسترش آیکیدو در خارج از ژاپن ظهور یافتند:

تندوریو (Tendoryu) بنیانگذار: کنجی شیمیزو.
ویژگیها: حرکات دایرهای بزرگ و پویا با تأکید بر زیبایی بصری.

نیشیو آیکیدو (Nishio Aikido)
بنیانگذار: شوجی نیشیو.
ویژگیها: ادغام تکنیکهای آی ای دو (Iaido) و کار با شمشیر.

کوکی کای (Kokikai) بنیانگذار: شوجی مارویاما. 
ویژگیها: کاهش استفاده از نیروی فیزیکی و افزایش کارایی با حداقل تلاش.

سبکهای کمتر شناخته شده اما تأثیرگذار در آیکیدو:
شودوکان (Shodokan): نسخه رقابتی تومیکی آیکیدو با قوانین مشخص.

مانسیکان (Manseikan): تأکید بر جنبه های دفاع شخصی خیابانی.

ریوشینکان (Ryuushinkan): تمرکز بر تکنیکهای سریع و پرتابهای دینامیک.

سیدوکان (Seidokan): فلسفه “مسیر درست” برای اجرای تکنیکها.

تاکوموسو آیکیدو (Takumusso Aikido): احیای تکنیکهای قدیمی اوشیبا پیش از جنگ جهانی دوم.

عوامل ایجاد تنوع در سبکها:
۱. تفاوت در تفسیر فلسفه اوشیبا:
برخی بر صلح طلبی مطلق تأکید دارند (مثل آیکیکای)، و برخی بر کاربرد رزمی (مثل یوشینکان).

۲. سلاحها:
– سبک هایی مانند ایواما ریو بر کار با چوب و شمشیر تمرکز دارند، در حالی که سبک های دیگر مانند کی-سوسایتی سلاحها را نادیده می گیرند.

۳. رقابتی بودن: 
– سبک تومیکی تنها شاخهای است که مسابقات رسمی دارد.

۴. تأثیر فرهنگهای محلی:
– مثلاً آیکیدو در اروپا یا آمریکا ممکن است با تمرکز بر تناسب اندام یا دفاع شخصی آموزش داده شود.

لیست نهایی سبکهای اصلی و فرعی
حدود ۳۰ سبک شناخته شده وجود دارد که برخی از آنها زیرشاخه های کوچکتر هستند.
معروفترین آنها عبارتند از:
۱. آیکیکای
۲. یوشینکان
۳. ایواما ریو
۴. تومیکی
۵. کی-سوسایتی
۶. یوسیکان
۷. تندوریو
۸. شودوکان
۹. نیشیو
۱۰. کوکی کای
۱۱. مانسیکان
۱۲. ریوشینکان
۱۳. سیدوکان
۱۴. تاکوموسو
۱۵. آیکیدو یوشوکای (Yoshokai)
۱۶. آیکیدو شینبودوکان (Shinbudokan).

نکات کلیدی برای درک جامع یکیدو یک هنر زنده است: سبکهای جدید همواره در حال ظهورند، مانند آیکیدو ترایب (Aikido Tribe) در فرانسه یا آیکیدو جنسی (Aikido Genki) در استرالیا.

عدم وجود استاندارد جهانی: هیچ فدراسیون واحدی بر تمام سبکها نظارت ندارد، اما فدراسیون بین المللی آیکیدو (IAF) نزدیکترین ساختار به استانداردسازی است.

تأثیر استادان غربی: استادانی چون کریستیان تیسیر (فرانسه) یا استیون سیگال(آمریکا) نقش مهمی در گسترش سبکهای ترکیبی داشتند.

نتیجه گیری:
تعداد سبکهای آیکیدو را نمیتوان دقیقاً مشخص کرد، زیرا هر مدرسه یا سازمان ممکن است رویکرد منحصربه فردی داشته باشد. با این حال، بین ۲۰ تا ۴۰ سبک به صورت رسمی یا نیمه رسمی در سطح جهان فعالیت می کنند. این تنوع، آیکیدو را به هنری پویا و قابل تطبیق با نیازهای مختلف تبدیل کرده است.

“به قلم شیهان مهدی نعمتی مدرس ارشد دانشگاهی و بنیانگذار خانه آیکیدو “